Aztec là gì? Layer 2 chú trọng về quyền riêng tư trên Ethereum

1. Aztec là gì?

Aztec là một Layer 2 ZK-Rollup trên Ethereum, được phát triển bởi Aztec Labs (thành lập năm 2017 bởi Zac Williamson và Tom Walton-Pocock), tập trung vào quyền riêng tư và khả năng mở rộng cho các giao dịch và hợp đồng thông minh.

Ra mắt mainnet beta vào năm 2021, Aztec sử dụng zero-knowledge proofs (zk-SNARKs) và công nghệ zk-rollup để mã hóa dữ liệu giao dịch, đảm bảo tính riêng tư (private transactions) trong khi vẫn duy trì tính minh bạch và bảo mật của Ethereum Layer-1. Aztec nổi bật với ngôn ngữ lập trình riêng Noir, giúp nhà phát triển xây dựng các ứng dụng zkApps (zero-knowledge apps) với quyền riêng tư cao.

2. Những đặc điểm chính của Aztec

Aztec Network là một trong những dự án tiên phong trong việc phát triển công nghệ zk-SNARK trên blockchain và tích hợp tính riêng tư vào các ứng dụng DeFi.

Với đặc điểm chính nổi bật về “tính riêng tư”, Aztec đã từng tạo ra một ứng dụng zk.money - ứng dụng giúp người dùng gửi tiền và nhiều tính năng khác mà hoàn toàn ẩn danh. Tuy nhiên, zk.money đã dừng hoạt động hoàn toàn vào tháng 3/2023. Một dự án có tính năng tương tự zk.money là Tonardo Cash cũng đã dừng hoạt động, bởi việc ẩn danh hoàn toàn này thường bị lợi dụng nhằm phục vụ các hoạt động phi pháp.

2.1 Aztec Sandbox

Aztec Sandbox là một phần mềm toàn diện được phát hành bởi Aztec Labs, dành cho các nhà phát triển để xây dựng và thử nghiệm các hợp đồng thông minh (smart contracts) trên một môi trường Aztec cục bộ. Được xây dựng trong vòng 5 tháng, Sandbox là bước đầu tiên trong lộ trình phát triển của Aztec, hướng đến việc tạo ra một zkRollup bảo mật thông tin và hoàn toàn phi tập trung khi ra mắt trên mainnet. Có thể hiểu đơn giản Aztec Sandbox tương tự với các SDK (Software Development Kit) nhằm hỗ trợ các Developers dễ dàng các ứng dụng đề cao tính riêng tư

Aztec Sandbox cung cấp những thứ như sau:

• Công cụ Aztec: Gồm Aztec Node (để xây dựng và xuất block), RPC Server (để xử lý giao dịch riêng tư), và một số công cụ khác giúp viết và kiểm tra hợp đồng thông minh.
• Aztec.nr: Đây là một công cụ giúp bạn tạo hợp đồng thông minh riêng tư (Privacy Smart Contract), mở rộng từ Noir – một ngôn ngữ dựa trên Rust được phát triển bởi chính Aztec
• Noir và Aztec.js: Những công cụ lập trình giúp tạo và tương tác với hợp đồng thông minh riêng tư trên mạng Aztec.
• Hướng dẫn chi tiết và ví dụ: Cung cấp ví dụ và hướng dẫn về việc tạo và sử dụng hợp đồng thông minh trong Sandbox.

Aztec Labs khuyến khích nhà phát triển sử dụng Sandbox nhưng cũng nhắc nhở rằng có thể có lỗi, và họ có diễn đàn hỗ trợ cho những người muốn tham gia.

2.2 Ứng dụng thực tế

Aztec tạo ra một hệ thống zkRollup hỗ trợ cả giao dịch công khai và riêng tư. Điểm độc đáo của Aztec là nó cho phép thực hiện (đọc và ghi) cả trên trạng thái công khai và trạng thái riêng tư.

Lợi ích của việc kết hợp công khai và riêng tư trong một hệ thống như vậy bao gồm:

• Bỏ phiếu ẩn danh trong các DAO
• Ẩn danh khi tham gia các Public game
• Giao dịch ẩn trên các DEX

3. Đội Ngũ Và Đối Tác

3.1. Đội ngũ

• CEO, Co-Founder: Zac Williamson, ông có bằng tiến sĩ tại đại học danh giá Oxford, ngoài ra ông đã từng làm kĩ sư phần mềm tại Carallon trước khi làm việc tại Aztec
• Co-Founder, Head of Product, Joe Andrews: Ông đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phần mềm, từng là Co-Founder của một số startup tập trung về phần mềm

3.2. Đối tác

4. Tokenomics

Updating…

5. Nhà Đầu Tư

Aztec Network đến nay đã trải qua 3 vòng gọi vốn thành công với gần 120 triệu USD từ các VCs đầu ngành như: A16z, Hashkey, Paradigm, Variant…

6. Lộ trình phát triển

• Aztec Connect Sunset (31/3/2024): Aztec ngừng hỗ trợ Aztec Connect để tập trung vào Aztec 3, một programmable zk-rollup với alt-VM. Người dùng được yêu cầu rút tài sản qua zk.money trước tháng 3/2024, với hỗ trợ miễn phí trong một năm.
• Aztec 3 Testnet: Ra mắt Aztec Sandbox (tháng 12/2023), cho phép nhà phát triển thử nghiệm zkApps với private state, public execution, và L1-L2 calls. Testnet công khai dự kiến vào Q3/2025, nhắm đến mainnet vào Q4/2025.
• Noir Language: Phiên bản Noir 0.23.0 (tháng 2/2025) cải thiện hiệu suất biên dịch (~30%) và hỗ trợ private function execution trên thiết bị người dùng, giảm tải cho mạng.
• Noir Ecosystem: Mở rộng Noir thành ngôn ngữ ZK chuẩn cho nhiều chuỗi, cạnh tranh với Circom và Halo2.

• Mainnet Aztec 3 (Q4/2025): Hỗ trợ fully programmable zkApps, với private/public execution kết hợp, nhắm đến các ứng dụng như private voting, healthcare data, và supply chain.

   

• Cross-chain: Kế hoạch tích hợp với Polygon, Avalanche, và Cosmos (qua IBC) để mở rộng quyền riêng tư ra ngoài Ethereum.

7. Thông tin dự án

• Website: https://aztec.network/
• Twitter: https://twitter.com/aztecnetwork
• Discord: https://discord.com/invite/UDtJr9u

8. Tổng kết

Có thể thấy Aztec Network là một dự án có thế mạnh về công nghệ và đã huy động được một số tiền lớn từ các nhà đầu tư hàng đầu trên thị trường. Hiện tai, Layer 2 của Aztec vẫn chưa khởi chạy chính thức mà vẫn đang trong giai đoạn testnet trong khi các Layer 2 zk-Rollup khác đều đang chạy đua ráo riết.

Mặc dù Aztec có phần chậm hơn các Layer 2 khác, tuy nhiên dự án đã định hình không đi theo hướng zkEVM như zkSync, Scroll, Linea…

Trên đây là những thông tin về Aztec Network, một mạng lưới có điểm mạnh tập trung vào quyền riêng tư. Trên thị trường trước đó đã có một số blockchain hướng đến việc này có thể kể đến như Secret Network, Zcash, Tusima…

Đọc thêm:

• StarkNet là gì? Giải pháp Layer 2 sử dụng công nghệ ZK Rollup
• zkSync là gì? Mảnh ghép quan trọng của giải pháp L2 trên Ethereum
• Flooring Protocol là gì? Tổng quan về nền tảng chia nhỏ NFT thành token